In het hart van Brussel, in de gemeente Schaarbeek, staat een indrukwekkende hal van metaal en glas. Ooit was het een overdekte markt; vandaag bruist ze van culturele activiteiten. Les Halles de Schaerbeek is een plek waar dans, circus, performance en muziek samenkomen maar ook een huis waar kunst en samenleving letterlijk én symbolisch dezelfde ruimte delen.
De hal werd gebouwd aan het begin van de 20ste eeuw en in de jaren 1980 omgevormd tot cultureel centrum. Sindsdien groeide ze uit tot een van de meest unieke en veelzijdige plekken in Brussel. Ze staat bekend om haar ‘polymorfe karakter’: een huis zonder vaste vorm, maar met één sterke overtuiging: cultuur is er voor iedereen.
Een levende plek, waar het publiek volledig in de beleving stapt
Zodra je de grote hal binnenstapt, voel je het meteen: dit is geen klassiek theater. Er is geen vaste scène, geen permanente tribune. Alles wordt opgebouwd en afgebroken voor elke voorstelling, waardoor de ruimte telkens opnieuw wordt uitgevonden. Cathy Simon, directeur publiekswerking: "Wij zijn een polymorfe zaal, waarin iedereen zichzelf kan herkennen.”
Die flexibiliteit is zowel praktisch als symbolisch. Ze weerspiegelt de artistieke identiteit van Les Halles: open, in beweging en inclusief. Doordat er geen rigide structuur is, kunnen er producties plaatsvinden die elders geen plek zouden krijgen: hedendaagse dans, groot circustheater, intieme performances of concerten van internationale artiesten zoals FKA Twigs of Soulwax. Zoals Simon zegt: “Hier zie je dingen die je nergens anders ziet.”
-20.JPG)
Drie missies die elkaar versterken: kunst, sociale verbinding, maatschappij
De werking van Les Halles steunt op drie pijlers:
- Kunstenaars ondersteunen en nieuwe creaties mogelijk maken.
- Verbinding creëren met de buurt en haar bewoners.
- Maatschappelijke thema’s omarmen: diversiteit, rechtvaardigheid en inclusie.
Het jaarlijkse evenement Le Grand Marché belichaamt die missie perfect. Drie dagen lang openen Les Halles hun deuren voor de buurt en voor elk publiek. De naam knipoogt naar het verleden als markt, maar de programmatie is helemaal van nu: een basketveld voor kinderen en tieners, schommels, voorstellingen, workshops en tal van spontane ontmoetingen. Simon: “Kom zoals je bent. Wij openen álle deuren, letterlijk!”
Tijdens Le Grand Marché wordt duidelijk wat Les Halles wil zijn: een culturele plek die openstaat voor iedereen. Simon vertelt dat sommige kinderen zichtbaar verdrietig zijn wanneer het evenement afloopt, een teken dat de band met de buurt leeft en groeit. Ook op sociaal vlak neemt het team zijn rol ernstig. In de zaal hangt een duidelijke toegankelijkheidscharter, die uitnodigt tot respect en gelijkheid.
We willen ervoor zorgen dat iedereen zich welkom voelt ongeacht leeftijd, afkomst, religie, lichaam of genderidentiteit.
-- Cathy Simon
--- Directeur publiekswerking, Les Halles
Toegankelijkheid als vanzelfsprekendheid
Toegankelijkheid is hier geen afzonderlijk project, maar een manier van werken. De infrastructuur is aangepast voor mensen met beperkte mobiliteit, persoonlijke assistentie kan worden voorzien en het team denkt voortdurend na over hoe iedereen zich comfortabel kan voelen.
Een van de meest opvallende initiatieven zijn de ‘relaxed performances’, bedoeld voor mensen met autisme of specifieke noden. Zoals Cathy Simon uitlegt: “Je mag naar buiten, terug binnenkomen, drinken, eten, roepen. Dat hoort allemaal bij de voorstelling.”
Het idee komt uit Engeland, maar past perfect binnen de waarden van Les Halles. “We pretenderen niet perfect te zijn,” zegt Simon. “Het is een proces. We blijven elk jaar manieren zoeken om het publiek zich zo comfortabel mogelijk te laten voelen.”
De kracht van samenwerking
Wat Les Halles onderscheidt, is niet alleen hun interdisciplinaire programmatie, maar ook hun brede netwerk van partners. Ze werken samen met tal van Brusselse en andere culturele instellingen: het Théâtre National, Kaaitheater, Charleroi danse, Théâtre La Balsamine en meer. Simon: “Het toont onze openheid naar de Brusselse culturele wereld.” Dankzij die samenwerkingen ontstaan grootschalige producties en bereikt het publiek elkaar over grenzen heen.
Het samenbrengen van uiteenlopende publieken is voor mij ontzettend belangrijk.
-- Cathy Simon
Een van de belangrijkste projecten is het It Takes a City-festival, elk jaar in februari. Acht Nederlandstalige en Franstalige partners bundelen er de krachten en bieden een podium aan kunstenaars die niet meer helemaal beginners zijn, maar nog niet volledig doorgebroken zijn. Door de samenwerking bereiken ze een breder publiek en krijgen kunstenaars meer internationale zichtbaarheid.
Het publiek als kompas
Het publiek staat centraal in alles wat Les Halles doet. Cathy Simon beschrijft haar aanpak vol warmte en nieuwsgierigheid: ze vertrouwt niet enkel op cijfers, ze observeert vooral.
Ik ga zelf kijken. Elke voorstelling in Les Halles zie ik. Ik ben op elke première. Zo zie ik wie het publiek is. En telkens opnieuw ben ik verrast door die diversiteit.
-- Cathy Simon
Toch gebruikt ze data uit ticketmatic om haar intuïtie te verfijnen: wie koopt tickets, van waar komen bezoekers, welke voorstellingen trekken hen aan? Het helpt haar te begrijpen waar het publiek is, letterlijk en figuurlijk. “Ik denk dat ik een goed beeld heb van mijn publiek, maar ik probeer vooral heel aanwezig te zijn in mijn zaal.”
Via nieuwsbrieven worden bezoekers opnieuw bereikt, vaak op basis van hun interesses. Er is geen abonnementsformule of formeel loyaliteitsprogramma, maar er groeit wél een communitygevoel. “We hebben een trouw publiek dat telkens terugkeert… dat onze openheid waardeert en de energie van het huis voelt.”
Van overdekte markt tot cultuurhuis
Het verhaal van Les Halles is dat van een plek die zichzelf voortdurend heruitvindt. Waar ooit vis, groenten en fruit werden verkocht, worden nu ideeën, emoties en artistieke ervaringen uitgewisseld.
Hier handelen we in artistieke emoties, in delen en in generositeit.
-- Cathy Simon
Die zin vat alles samen. Les Halles is niet zomaar een plek waar kunst wordt getoond — het is een plek waar mensen leren kijken, voelen en elkaar ontmoeten. Het polymorfe, flexibele, meertalige en mensgerichte karakter maakt van Les Halles een spiegel van Brussel zelf: divers, in beweging, onvoorspelbaar maar altijd open.
Conclusie: cultuur als brug
Les Halles de Schaerbeek bewijzen dat een culturele instelling meer kan zijn dan een podium. Het is een plek van verbinding, waar disciplines elkaar kruisen en waar iedereen welkom is. De kracht van deze plek zit niet in een vaste formule, maar in haar vermogen om mee te bewegen.
We willen dat iedereen zich hier thuis voelt. Les Halles is er voor iedereen.
-- Cathy Simon
Kortom: Les Halles de Schaerbeek is een veelzijdig huis met een warm hart. Een plek waar cultuur geen grenzen trekt, maar bruggen bouwt.
-40.JPG)
